Występujący w kilku wariantach zespół górnego otworu klatki piersiowej (thoracic outlet syndrom - TOS) spowodowany jest uciskiem na splot ramienny i naczynia podobojczykowe.
Trochę anatomii
Górny otwór klatki piersiowej jest strukturą anatomiczną, którą od dołu ogranicza pierwsze żebro, od góry - obojczyk, od przodu - mięsień pochyły przedni, a od tyłu - mięsień pochyły środkowy. Ucisk na splot ramienny dotyczy głównie jego dolnego pnia. TOS może ukazać się pod postacią naczyniową (tętnicza lub żylna) lub neurogenną (właściwa i niespecyficzna). Objawy obu typów mogą współistnieć ze sobą w różnych kombinacjach.
Zespół tętniczy spowodowany jest uciskiem na tętnice podobojczykową. W diagnostyce wykorzystuje się szereg testów klinicznych, w których zanik tętna na tętnicy promieniowej, zblednięcie i oziębienie skóry traktowane są jako wynik dodatni. Ostateczne rozpoznanie ustala się na podstawie wyniku angiografii. Natomiast zespół żylny występuje w wyniku uciśnięcia żyły podobojczykowej. Charakteryzuje się objawami niewydolności żylnej - okresowymi obrzękami ramienia, sinicą przedramion i rąk, poszerzeniem naczyń żylnych na ramieniu i szyi. Częstość występowania żylnego TOS ocenia się na 1,5 - 5 %.
Objawami neurogennego TOS (u ponad 90% przypadków) są bóle okolicy nadobojczykowej i bocznej powierzchni szyi, promieniujące wzdłuż łokciowej strony przedramienia i dłoni, zwiększające swoją intensywność w czasie aktywności ruchowej. Mogą również pojawić się parestezje (mrowienie, drętwienie) i (lub) niedoczulica. W przypadku progresji zmian może dojść do niedowładów i zaników drobnych mięśni ręki. W zależności od przyczyny i miejsca ucisku wyróżniamy:
zespół żebra szyjnego - pojawienie się żebra szyjnego powoduje zwężenie szczeliny tylnej mięśni pochyłych, uciskając lub drażniąc pęczek naczyniowo-nerwowy,
Zespół mięśni pochyłych - ucisk pęczka naczyniowo-nerwowego przez przerośnięte mięśnie pochyłe. Istnieją doniesienia o przeroście mięśni pochyłych u sportowców lub osób wykonujących zawody, które wymagają powtarzania tych samych czynności np. kasjerzy, muzycy, fryzjerzy czy kosmetolodzy,
Zespół żebrowo-obojczykowy - nieprawidłowe relacje miedzy obojczykiem i żebrem na skutek zmian wrodzonych lub pourazowych,
Zespół mięśnia piersiowego mniejszego - ucisk pęczka naczyniowo-nerwowego przez ścięgno mięśnia piersiowego mniejszego lub przez wyrostek kruczy łopatki.
Tak zróżnicowana etiologia i niejednorodny obraz kliniczny znacznie utrudniają ocenę , która może być zafałszowana przez inne schorzenia tj. stenozy kanału kręgowego, urazy stożka rotatorów, radikulopatie i wiele innych. Kluczową kwestią jest rozpoznanie przyczyny kompresji. W ocenie pacjenta pomocne będą badania USG, RTG czy MRI.
Co z tym robić?
Leczenie zachowawcze przynosi dużą skuteczność i zadowolenie wśród pacjentów. Terapia manualna powinna być nakierowana na mobilizację całej obręczy barkowej wraz z pracą na tkankach miękkich (mięśniu czworobocznym, dźwigaczem łopatki, pochyłym, mostkowo-obojczykowo-sutkowym i piersiowym) oraz ćwiczenia rozciągające i wzmacniające.
Leczenie chirurgiczne polega na skalenotomii, resekcji pierwszego żebra (i ewentualnie żebra szyjnego) z dostępu nadobojczykowego lub przez dół pachowy. Wyniki operacyjne są zazwyczaj dość dobre. Ustąpienie dolegliwości lub różnego stopnia poprawę obserwuje się u 70 % chorych.
Zalecane jest leczenie zachowawcze i tylko w ciężkich przypadkach lub w takich, w których nie przynosi odpowiedniego rezultatu, a dolegliwości powracają - leczenie chirurgiczne.
Comments